วันนี้เรามีเรื่องราวของ “พิพิธภัณฑ์พืช” มาให้ทุก ๆ ท่านได้ทำความรู้จักกันครับ

วันนี้เรามีเรื่องราวของ “พิพิธภัณฑ์พืช” มาให้ทุก ๆ ท่านได้ทำความรู้จักกันครับ

.

หากพูดถึงพิพิธภัณฑ์แล้วหลายๆ ท่านอาจจะคุ้นเคยกับพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ พิพิธภัณฑ์ศิลปะ หรือพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ มากกว่า พิพิธภัณฑ์พืช เนื่องจากพิพิธภัณฑ์ อื่น ๆ นั้น สามารถเข้าเยี่ยมชมได้บ่อยครั้ง เนื่องจากเป็นสถานที่ยอดฮิตสำหรับการไปทัศนศึกษา

.

แต่ในวันนี้เราอยากจะแนะนำให้รู้จักกับพิพิธภัณฑ์พืช หรือ herbarium; พหูพจน์-herbaria เป็นสถานที่เก็บรวบรวมตัวอย่างพรรณไม้แห้ง (herbarium collection) ที่ติดลงบนกระดาษแข็ง และมีฉลากติดพรรณไม้ (herbarium label) ซึ่งให้ข้อมูลโดยสังเขปของพืช

.

โดยจัดเก็บตัวอย่างพรรณไม้แห้งอย่างเป็นระบบตามหลักอนุกรมวิธานพืชซึ่งเป็นการจัดเรียงพืชที่ระบุชื่อวิทยาศาสตร์แล้วตามตัวอักษรหรือเรียงตามลำดับวิวัฒนาการ เพื่อใช้ในงานวิจัยด้านอนุกรมวิธานพืชและการวิจัยที่เกี่ยวกับพืชสมุนไพร

.

พิพิธภัณฑ์พืชเกิดขึ้นครั้งแรกที่ประเทศอิตาลีประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 16 ในขณะนั้นเน้นการเก็บรักษาตัวอย่างพรรณไม้แห้งของพืชสมุนไพรเป็นหลัก จากนั้นได้มีแพร่กระจายไปยังประเทศต่างๆ ในทวีปยุโรป ปัจจุบันหลายประเทศมีพิพิธภัณฑ์พืชขนาดใหญ่ และยังมีสวนพฤกษศาสตร์เพื่อรวบรวมพรรณไม้มีชีวิต (living collection) สำหรับการศึกษาค้นคว้าด้านความหลากหลายของทรัพยากรพืช

.

พิพิธภัณฑ์พืชที่สำคัญของโลก และมีความสำคัญในการวิจัย ยกตัวอย่างเช่น พิพิธภัณฑ์พืชคิว ในสวนพฤกษศาสตร์คิว ประเทศอังกฤษ (Royal Botanic Gardens, Kew; K) ถือเป็นพิพิธภัณฑ์พืชที่มีความเก่าแก่แห่งหนึ่งของโลกและมีจำนวนตัวอย่างพรรณไม้แห้งที่รวบรวมมาจากทั่วโลกมากกว่า 7 ล้านชิ้น สำหรับการศึกษาวิจัยด้านพฤกษศาสตร์ นอกจากนี้ยังมีสวนพฤกษศาสตร์ที่รวบรวมพืชพรรณต่างๆ จากทั่วโลกมากกว่า 30,000 ชนิด พิพิธภัณฑ์พืชเจนีวา ในสวนพฤกษศาสตร์เจนีวา ประเทศสวิตซ์เซอร์แลนด์ (Conservatoire et Jardin botaniques de la Ville de Genève; G) เป็นอีกแห่งหนึ่งที่เก็บรักษาตัวอย่างพรรณไม้ที่มีความสำคัญสำหรับการวิจัยด้านอนุกรมวิธาน สำหรับ

.

ในประเทศไทยมีพิพิธภัณฑ์พืชที่ได้รับการขึ้นทะเบียนไว้ในฐานข้อมูล Index Herbarium จำนวน 15 แห่ง ยกตัวอย่าง เช่น พิพิธภัณฑ์พืชกรุงเทพ กรมวิชาการเกษตร (Bangkok Herbarium; BK) เป็นพิพิธภัณฑ์พืชแห่งแรกและเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย โดยตัวอย่างพรรณไม้ที่เก็บรักษาไว้ส่วนใหญ่จะเป็นของนายแพทย์ A.F.G. Kerr และนักวิจัยในสมัยนั้น มีการจัดเรียงตัวอย่างพรรณไม้ตามลำดับทางวิวัฒนาการของพืชจากน้อยกว่า หอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (Bangkok Forestry Herbarium; BKF) เป็นพิพิธภัณฑ์พืชที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย มีการเก็บตัวอย่างพรรณไม้แห้งมากกว่า 1 แสนชิ้น ที่ได้จากการสำรวจพืชโดยนักอนุกรมวิธานพืชและมีเอกสารทางพฤกษศาสตร์จำนวนมาก มีบทบาทสำคัญในการจัดทำหนังสือพรรณพฤกษชาติของไทย (Flora of Thailand) และพิพิธภัณฑ์พืชเภสัชพฤกษศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล (Herbarium of Pharmaceutical Botany, Mahidol University; PBM) จัดตั้งอยู่ที่อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ ซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์พืชที่มีบทบาทสำคัญในการเก็บรักษาตัวอย่างพืชสมุนไพรที่ได้จากการสำรวจและการศึกษาวิจัยพืชสมุนไพรของประเทศไทย พิพิธภัณฑ์พืชสมุนไพรฯ มีการเก็บรักษาตัวอย่างพืชหลายประเภท ได้แก่ ตัวอย่างพรรณไม้แห้ง (Herbarium Specimens) ตัวอย่างดอง (Spirit Collections) ตัวอย่างผล (Carpological Collections) ตัวอย่างเมล็ด (Seed Collections) และเครื่องยาสมุนไพร (Botanical Crude Drug) มากกว่า 5,000 ชิ้น

.

นอกจากนี้ยังมีบริการสืบค้นข้อมูลด้านการระบุชนิด การตรวจสอบหาแหล่งที่มาที่ถูกต้องของพืชสมุนไพรและเครื่องยาแก่นักวิจัยสำหรับการใช้อ้างอิงในงานวิจัยด้านพืชสมุนไพร มีการรับฝากและขึ้นทะเบียนตัวอย่างพรรณไม้เพื่อใช้เป็นหลักฐานอ้างอิงในงานวิจัย และมีการแลกเปลี่ยนตัวอย่างพรรณไม้กับพิพิธภัณฑ์พืชอื่น ๆ ทั้งในและต่างประเทศอีกด้วย

.

#sireepark #herbarium #herbs #plants #trees #thaiherb